Narodowe Forum Muzyki to instytucja powstała w 2014 roku z połączenia Międzynarodowego Festiwalu Wratislavia Cantans i Filharmonii Wrocławskiej im. Witolda Lutosławskiego.
Jednym z inicjatorów utworzenia NFM i obecnie jego dyrektorem jest Andrzej Kosendiak. Po wielu latach budowy wielkiego gmachu oraz organizowania nowoczesnej instytucji kultury 4 września 2015 roku w NFM pierwszy raz oficjalnie zabrzmiała muzyka. Wśród wykonawców znalazły się przede wszystkim wrocławskie zespoły, które w tym niezwykłym obiekcie znalazły swój dom i warunki do artystycznego rozwoju. Od tego czasu w koncertach w NFM wzięły udział miliony słuchaczy oraz wystąpiły tysiące artystów z kraju i zagranicy.
NFM, zbudowane z myślą o architekturze służącej muzyce, a jednocześnie architekturze pięknej i ponadczasowej, jest jednym z największych i najbardziej cenionych obiektów koncertowych na świecie. Znajdują się w nim cztery sale koncertowe: Sala Główna przeznaczona dla 1800 osób i trzy sale kameralne, a także restauracja, pomieszczenia konferencyjno-biurowe i przestrzeń wystawiennicza. Położony w centrum Wrocławia gmach wpisuje się w historyczną tkankę miasta pełnego zabytków architektury. Budynek wznosi się na dzisiejszym placu Wolności, dawnym Forum Królewskim, miejscu celebracji uroczystości państwowych i militarnych, gdzie w XIX wieku planowano budowę Forum Sztuki. Plac tętni życiem, jest idealną przestrzenią do organizowania imprez plenerowych, ulubionym terenem rolkarzy i skaterów, a nawet tancerzy.
W 2002 r. spotkaliśmy się z moim przyjacielem, kompozytorem Zbyszkiem Karneckim, by przygotować uwagi do programu wyborczego Rafała Dutkiewicza, który startował w 2002 r. w wyborach na prezydenta Wrocławia. Przejrzeliśmy listę zamierzeń w dziedzinie kultury i umieściliśmy na niej budowę nowej sali koncertowej, bo wiele pokoleń wrocławian marzyło, żeby Wrocław miał salę adekwatną do znaczenia miasta. (...) Spotkałem się z prezydentem miasta w jego gabinecie. Rafał Dutkiewicz ma zwyczaj wypisywać tematy rozmów na kartce. Widzę, że wśród notatek jest „sala koncertowa”. Prezydent mówi: „Dobrze, to może spróbujemy się za to zabrać. Czy wiesz, jak to zrobić, żebyśmy mieli najlepszą na świecie salę koncertową?”. Chwila ciszy. „Nie mam pojęcia, ale spróbuję się dowiedzieć, dotrzeć do ludzi, którzy wiedzą” – odpowiedziałem. „To zrób to”.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
Powstanie NFM stało się katalizatorem zmian w życiu artystycznym stolicy Dolnego Śląska. Rozmiar gmachu i jego wyposażenie sprawiają, że możliwości realizacji rozmaitych idei i projektów artystycznych są niemal nieograniczone. Wśród różnorodnych wydarzeń każdy znajdzie coś dla siebie. W działalności NFM najważniejsze jest dzielenie się emocjami i wartościami, by inspirować poprzez sztukę i umożliwić każdemu uczestnictwo w kulturze.
Spotykałem w tramwaju, na ulicy ludzi rozmawiających o tym, że są cieślami, majstrami na budowie NFM – byli dumni, że tam pracują. Cieszyli się, bo wszystko, co robili, było prototypowe. Byli dumni, że przyczyniają się do powstania tego obiektu.
Andrzej Kosendiak
NFM zostało zbudowane, aby cieszyć oko i ucho. Projekt architektoniczny autorstwa wybitnego polskiego architekta Stefana Kuryłowicza zainspirowała muzyka. Kształt obiektu i wykoń¬czenie elewacji przywodzą na myśl instrument smyczkowy, a czarne ściany foyer i białe schody nawiązują do klawiatury fortepianu. Poziome podziały w Foyer Głównym, ale także na zewnętrznych ścianach budynku, kojarzą się z charakterystyczną wrocławską architekturą. Przy projektowaniu wnętrz pracownia Kuryłowicza współpracowała z firmy Artec Consultants Inc (Arup) z Nowego Jorku, bowiem zanim architekci przystąpili do pracy, powstał projekt akustyczny. Akustycy określili wielkość, kształt i sposób wykończenia czterech sal koncertowych, a także ich parametry techniczne oraz zastosowanie systemów umożliwiających dostrojenie przestrzeni do różnego typu muzyki. Zasugerowali również rozwiązania dotyczące budowy klimatyzacji czy rozmieszczenia rur kanalizacyjnych – wszystko po to, by nic nie zakłócało ciszy w salach. Przygotowane wytyczne stały się kluczowym elementem projektu architektonicznego. Tateo Nakajima, autor projektu akustyki sal NFM, przyznał, że: „Sale o regulowanej akustyce są jak płótna malarskie. Bez problemu dopasujemy wymiary do miniatury portretowej i do epickiego pejzażu. Równie łatwo przewidzieć, jakiej akustyki potrzebuje muzyka symfoniczna, a jakiej kameralna. Płótna trzeba odpowiednio zagruntować. Wiemy dobrze, że muzyka dawna ma inną fakturę niż dzieła Wagnera, a utwory Szymanowskiego – jeszcze inną”.
Sale koncertowe
NFM, jego cztery sale, uzupełnią bogactwo Wrocławia i dadzą szansę, aby muzyka zabrzmiała w warunkach idealnych.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
Serce NFM to Sala Główna. Odbywają się w niej koncerty światowej sławy orkiestr, takich jak Berliner Philharmoniker, Royal Concertgebouw Orchestra, London Symphony Orchestra, Wiener Philharmoniker, Budapest Festival Orchestra, Philharmonia Orchestra czy National Symphony Orchestra, wybitnych solistów, m.in. Langa Langa, Anne-Sophie Mutter, Midori, Bomsori Kim, Piotra Anderszewskiego i Janusza Wawrowskiego, oraz najlepszych dyrygentów, jak choćby sir Simona Rattleʼa, Antonia Pappana, Christopha Eschenbacha, Semyona Bychkova, Esy-Pekki Salonena, Paula McCreesha, Giancarla Guerrero, Jacka Kaspszyka i Andrzeja Boreyki, które przyciągają liczną publiczność nie tylko z Wrocławia, lecz także z całego świata. Najwybitniejsi muzycy tak komentowali swój pobyt w NFM:
„Ta sala ma cudowną akustykę. Przypominam sobie słowa Kurta Masura z próby przed koncertem z New York Philharmonic. Przygotowywaliśmy wtedy koncert Beethovena i nie wszystko układało się tak, jak chcieliśmy. Nie udawało się uzyskać brzmienia muzyki kameralnej, o jakie nam chodziło. Kurt Masur przerwał grę i zwrócił się do orkiestry: przyjaciele, pozwólcie jej latać. Z Lambertem Orkisem gramy od trzydziestu lat, wspaniale się nam lata, we wrocławskiej Sali Głównej Narodowego Forum Muzyki wyjątkowo. Ta sala pozwala na wydobycie każdego koloru, każdego tonu, dynamiki dźwięku, który nigdy nie jest wymuszony, szorstki, nigdy nie jest nijaki. Przeciwnie, tu dźwięk ciągle tętni życiem i nigdy nie ma w nim też przesady. To prawdziwy stradivarius wśród sal koncertowych, mogę tylko pogratulować”.
Anne-Sophie Mutter, skrzypaczka
„Narodowe Forum Muzyki we Wrocławiu dysponuje moim zdaniem doskonałą akustyką dla repertuaru symfonicznego, który wykonywaliśmy we wrześniu 2015 roku. Scena jest właściwych rozmiarów, a muzycy dobrze słyszą siebie nawzajem. Uważam, że to bardzo udany obiekt kulturalny!”
Zubin Mehta, dyrygent
„Bardzo tę salę polubiłem. Za brzmienie, klimat, za kontakt z publicznością, który nawiązuje się tutaj od razu. Warto docenić też to, jak gmach koresponduje z zabudową tej części miasta. Zostały mi bardzo pozytywne wspomnienia. Tak jak powiedziałem tuż po koncercie: mieszkańcy Wrocławia powinni czuć się szczęściarzami, że mają taką salę koncertową w samym środku miasta, to sala, którą cieszyć się będzie wiele, wiele pokoleń. Już wiadomo, że Narodowe Forum Muzyki odmieniło los muzyki we Wrocławiu, w Polsce. […] Tak, jesteście szczęściarzami”.
Esa-Pekka Salonen, dyrygent
„Sala Główna Narodowego Forum Muzyki jest jedną z najlepszych sal koncertowych na świecie”.
Lang Lang, pianista
„Wrocław dysponuje jedną z najlepszych sal koncertowych w Europie i cieszymy się bardzo, że możemy w niej występować. Szczęśliwe miasto! Mamy nadzieję często tu powracać”.
sir Simon Rattle, dyrygent
Zachęcamy do zapoznania się z budynkiem poprzez wirtualny spacer dostępny na portalu NFM.
Przez lata przyzwyczaiłem się do prezentowania, co robimy we Wrocławiu. NFM dopiero powstawało, istniały tylko moje zapewnienia, że sala będzie najlepsza, i wyobraźnia odbiorców tych słów. Okazało się, że nasze emocje i determinacja zainspirowały wiele osób.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
Wszystkie sale i inne przestrzenie w NFM zostały zaprojektowane w taki sposób, by były wielofunkcyjne: umożliwiały organizowane wydarzeń przede wszystkim artystycznych, ale także projekcji multimedialnych, bankietów i różnych eventów. Każda z sal kameralnych ze względu na różną wielkość i odmienną kolorystykę stwarza inną atmosferę oraz warunki do odbioru muzyki. Odbywają się w nich różne koncerty, a każdy z nich wymaga adekwatnego środowiska akustycznego. Do jego regulacji służą kurtyny, których rozsunięcie tłumi dźwięk, natomiast ściągnięcie – zwiększa pogłos i ostrość brzmienia. W salach kameralnych realizowane są również liczne zajęcia i warsztat edukacyjne dla dzieci oraz młodzieży, organizowane m.in. przez Centrum Edukacyjne NFM , które posiada szeroką ofertę dla różnych grup wiekowych, w tym dla jeszcze nienarodzonych w postaci akcji Pośpiewaj mi mamo, pośpiewaj mi tato. Miła atmosfera i bezpieczne otoczenie, świetni fachowcy, towarzystwo innych dzieci – to wszystko sprawia, że młodzi uczestnicy uczą się poprzez zabawę. NFM na wiele sposobów wspiera także rozwój chórów szkolnych i przedszkolnych poprzez program Śpiewająca Polska działający w ramach Akademii Chóralnej oraz umożliwia rozwijanie pasji do muzyki wśród amatorów śpiewu za sprawą Chóru Melomana i Chóru Rodzinnego .
Zespoły
Muzyką trzeba się dzielić! Wykonawcy nie mogą zamykać się we własnym gronie i uprawiać sztuki dla sztuki. I po to zbudowaliśmy NFM.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
W sumie aż jedenaście orkiestr, grup kameralnych i chórów może rozwijać się pod egidą NFM, a inne są zapraszane do współpracy. Najważniejszym ze stałych zespołów jest NFM Filharmonia Wrocławska. Współpracuje z gronem uznanych artystów gościnnych, a od sezonu 2017/2018 jej dyrektorem artystycznym jest wielokrotny zdobywca nagrody Grammy – Giancarlo Guerrero. W sezonie artystycznym 2020/2021 orkiestra obchodziła jubileusz 75-lecia swojego istnienia – powstała w 1945 roku. W 1994 roku obrała za patrona Witolda Lutosławskiego, a w 2015 roku wraz z inauguracją swojej nowej siedziby, NFM, przyjęła nazwę NFM Filharmonia Wrocławska. Następna jest NFM Orkiestra Leopoldinum, która w ciągu ponad czterdziestu lat działalności osiągnęła wysoką pozycję na scenie muzyki klasycznej. Od 1 września 2017 roku jego dyrektorem artystycznym jest znakomity skrzypek i dyrygent – Joseph Swensen. Chór NFM, założony przez Andrzeja Kosendiaka, powstał w 2006 roku. Kierowała nim Agnieszka Franków-Żelazny, a od sezonu artystycznego 2021/2022 funkcję tę pełni Lionel Sow. Zespół szybko zdobył uznanie, wykonując zarówno repertuar a cappella, jak i duże formy oratoryjne, operowe oraz symfoniczne. Współpracował ze znakomitymi dyrygentami, wystąpił na ponad trzystu koncertach w Polsce i na świecie, był także wielokrotnie zapraszany na międzynarodowe festiwale. W 2006 roku przez Andrzeja Kosendiaka została również założona Wrocławska Orkiestra Barokowa. Jest jedną z niewielu w Polsce orkiestr historycznych funkcjonujących w ramach instytucji kultury. Podczas każdego z sezonów artystycznych w NFM ansambl prezentuje własny cykl koncertów, który jest gorąco przyjmowany przez publiczność. Od początku działalności zespołu jego dyrektorem artystycznym jest wiolonczelista Jarosław Thiel. Wrocław Baroque Ensemble także specjalizuje się w wykonawstwie historycznym, koncentrując się głównie na odkrywaniu rzadko przedstawianego repertuaru z Europy Środkowej. Prezentuje przede wszystkim muzykę polskiego renesansu i baroku – od kompozycji kameralnych po dzieła oratoryjne i kantatowe. Powstał w 2012 roku z inicjatywy Andrzeja Kosendiaka i funkcjonuje pod jego artystycznym kierownictwem. Trzon grupy tworzą wybitni instrumentaliści i śpiewacy z krajów europejskich. NFM jest także siedzibą West Side Sinfonietty, Chóru Dziewczęcego NFM, Chóru Chłopięcego NFM, Lutosławski Quartet, LutosAir Quintet i Polish Cello Quartet.
Festiwale
Od początku chodziło nie tylko o budowę gmachu, lecz także o zmianę życia kulturalnego Wrocławia. NFM miało być katalizatorem tych zmian. Nowe zespoły, festiwale, dyrygenci, soliści, nowe szkoły muzyczne, szeroko zakrojone programy edukacyjne. To wszystko już się we Wrocławiu wydarzyło. Mamy przepiękny gmach, a w nim niezwykłej urody brzmienie. Wyjątkowa przestrzeń dla muzycznego piękna. Budynek przetrwa pokolenia, wszystko inne jest bardzo kruche. Ale przecież ulotność i ciągła zmienność nadają życiu smak.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
Dzięki NFM możliwe jest dzielenie się pasją do muzyki podczas siedmiu festiwali, na które zapraszani są najwybitniejszych artyści z całego świata, prezentujący klasykę, muzykę dawną, etniczną, współczesną, elektroniczną, jazz, opery, taniec i projekty interdyscyplinarne. Międzynarodowy Festiwal Wratislavia Cantans im. Andrzeja Markowskiego to jedno z najważniejszych w Europie wydarzeń popularyzujących muzykę klasyczną. Jako festiwal oratoryjno-kantatowy skupia się głównie na prezentowaniu piękna ludzkiego głosu, który wypełnia nie tylko sale NFM, lecz także historyczne wnętrza zabytków Wrocławia i Dolnego Śląska. W ostatnich latach na Wratislavii Cantans gościli m.in. sir John Eliot Gardiner, Zubin Mehta wraz z Israel Philharmonic Orchestra, Philippe Herreweghe, Giovanni Antonini, Paul McCreesh, Julia Lezhneva, Philippe Jaroussky, Jordi Savall oraz takie zespoły jak Collegium Vocale Gent, Akademie für Alte Musik Berlin, Gabrieli Consort & Players, Il Giardino Armonico czy English Baroque Soloists.
Dyrektor artystyczny festiwalu, Giovanni Antonini, zapytany o swoje wrażenia z grania w NFM, powiedział: „Uważam Salę Główną Narodowego Forum Muzyki za jedną z najlepszych sal koncertowych w Europie. Kiedy mówię o niej przy okazji wizyt w różnych krajach, widzę, że muzycy i menedżerowie już znają NFM. W ostatnich latach zbudowano wiele nowych sal koncertowych, ale nie wszystkie są tak udane. Tymczasem NFM jest nie tylko pięknym budynkiem – jego akustyka zapada w pamięć. Jestem bardzo zadowolony z płyt, które tu zarejestrowałem. Sala ma piękne, naturalne brzmienie i wszyscy reżyserzy dźwięku zajmujący się nagraniami, którzy tu ze mną pracowali, byli pod wrażeniem jakości akustyki i właściwie nie mieli wiele do zrobienia”.
Z kolei podczas Jazztopad Festival prezentowane są prawykonania utworów zamawianych u słynnych improwizatorów oraz muzyka z odległych części świata (m.in. z Korei, Turcji, Indii i Japonii); odbywają się również koncerty w prywatnych mieszkaniach, a także wydarzenia edukacyjne. Specjalne projekty dla tego festiwalu przygotowali m.in. Charles Lloyd, Wayne Shorter, Vijay Iyer, Kenny Wheeler i Wadada Leo Smith. Ma on też swoją odsłonę w Nowym Jorku.
Odbywający się co dwa lata festiwal Musica Electronica Nova przedstawia nowe formy wyrazu w muzyce współczesnej, w tym elektronikę i nowe media, oraz projekty łączące muzykę z innymi dziedzinami sztuki, takimi jak taniec, kino czy sztuki wizualne. Festiwal promuje zarówno twórców zagranicznych, jak i polskich muzyków i kompozytorów. Na tydzień Wrocław staje się tyglem kultur i miejscem artystycznej wymiany. Dyrektorem artystycznym MEN jest kompozytor Pierre Jodlowski. Drugim festiwalem poświęconym muzyce współczesnej jest Musica Polonica Nova, organizowana już od ponad pół wieku. Program obfitujący w prawykonania (głównie utworów zamówionych przez NFM) prezentuje najnowsze trendy w muzyce oraz kompozycje ważne dla rozwoju sztuki polskiej w XX i XXI wieku. Dominują utwory partyturowe, choć pojawiają się też improwizowane; coraz większą rolę w repertuarze odgrywają elektronika i nowe media. Festiwal, którego szefem artystycznym jest kompozytor Paweł Hendrich, odnosi się do otaczającej nas rzeczywistości, redefiniuje to, czym jest muzyka, wyznacza nowe drogi twórczości. Obydwa wydarzenia organizowane są we współpracy ze Związkiem Kompozytorów Polskich, a dobór repertuaru zatwierdza specjalnie do tego wybrana rada programowa.
NFM organizuje także: Leo Festiwal, Forum Musicum oraz Akademie Muzyki Dawnej.
W 2020 roku zakończono budowę organów piszczałkowych, a jesienią odbył się koncert, podczas którego nastąpiła ich długo wyczekiwana inauguracja. Dzięki pojawieniu się tego instrumentu możliwe jest przedstawianie publiczności wielu nowych kompozycji. Organy wyposażone w 4700 piszczałek zostały zaprojektowane i wykonane przez organmistrzów z pracowni Orgelbau Klais z Bonn, która szczyci się ponadstuletnią tradycją i doświadczeniem. Swoim bogatym brzmieniem idealnie wpisują się w doskonałą akustykę Sali Głównej.
Projekty oraz wydawnictwa płytowe
Pamiętam pierwsze dźwięki, które zabrzmiały w NFM – to było na pierwszej próbie – wspaniałe, piękne brzmienie. Wiedzieliśmy, że to jest to, do czego przez kilkanaście lat dążyliśmy, że to jedna z najlepszych sal na świecie.
Andrzej Kosendiak, dyrektor NFM
Projekty oraz wydawnictwa płytowe realizowane przez NFM zyskują uznanie nie tylko melomanów, lecz także krytyków, czego dowodem są liczne wyróżnienia krajowe i zagraniczne. W samym 2022 roku otrzymały aż cztery nominacje do najważniejszych nagród muzycznych w Polsce – Fryderyków, a płyta Paweł Mykietyn – II Koncert na wiolonczelę i orkiestrę symfoniczną, Hommage à Oskar Dawicki została nagrodzona w kategorii Album Roku – Muzyka Współczesna. We wcześniejszych latach m.in. Chór NFM i Wrocławska Orkiestra Barokowa otrzymały Fryderyka 2019 (Album Roku – Muzyka Chóralna, Oratoryjna i Operowa), a albumy A.M. Bononcini: La decollazione di San Giovanni Battista Wrocławskiej Orkiestry Barokowej oraz Mikołaj Zieleński: Offertoria et communiones totius anni Wrocław Baroque Ensamble – oba zrealizowane pod batutą dyrektora NFM – były nominowane w kategorii Baroque Vocal do International Classical Music Awards kolejno w 2020 i 2021 r. Z kolei wydawnictwo z kompozycjami Zieleńskiego zostało nagrodzone Fryderykiem 2021 (Album Roku – Muzyka Dawna). Artyści, tacy jak sir John Elliot Gardiner, Jordi Savall, Paul McCreesh czy Giovanni Antonini tak bardzo docenili akustykę Sali Głównej, że postanowili zrealizować w niej swoje nagrania. Nakładem Deutsche Grammophon ukazała się też płyta Bomsori Kim i NFM Filharmonii Wrocławskiej. W roku 2023 NFM otrzymało International Classical Music Awards 2023 za specjalne osiągnięcia. W uzasadnieniu kapituła nagrody przyznaje, że dzięki nowoczesnemu obiektowi, który spełnia najwyższe światowe standardy, a także szerokiej działalności artystycznej, NFM staje się wzorem do naśladowania.
Przed wejściem do NFM uwagę przykuwa aleja gwiazd z autografami wielkich muzyków związanych z Wrocławiem: Christopha Eschenbacha, sir Johna Eliota Gardinera, Zubina Mehty, Stanisława Skrowaczewskiego, Charlesa Lloyda, Wayneʼa Shortera, Krzysztofa Jakowicza, Jacka Kaspszyka czy Krzysztofa Pendereckiego. W sąsiedztwie NFM można również znaleźć znane we Wrocławiu krasnale – orkiestra niedużych instrumentalistów upamiętnia pierwszy powojenny koncert we Wrocławiu, który odbył się 29 czerwca 1945 roku na gruzach zniszczonego w wyniku działań wojennych miasta. Na placu Wolności znajduje się także rzeźba według projektu Theodora von Gosena wykonana przez Stanisława Wysockiego i Michała Wysockiego, a przedstawia głowę Orfeusza, który wedle mitologii greckiej był największym śpiewakiem, muzykiem i poetą. Wszystkie te projekty powstały z inicjatywy Andrzeja Kosendiaka.
We foyer są regularnie prezentowane interesujące wystawy rzeźby, ceramiki, grafiki oraz malarstwa. NFM współpracuje z renomowanymi instytucjami i galeriami sztuki, takimi jak Centrum Rzeźby Polskiej w Orońsku, Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki czy wrocławska Akademia Sztuk Pięknych im. Eugeniusza Gepperta, oraz organizuje indywidualne wystawy artystów.
NFM to miejsce, w którym pragniemy wspólnie cieszyć się muzyką, marzeniami i pasją.
Serdecznie zapraszamy!